Ο όρος ζάλη χρησιμοποιείται συνήθως για να περιγράψει μία ποικιλία συμπτωμάτων όπως για παράδειγμα ένα αίσθημα λιποθυμίας ή ‘θολούρας’, αδυναμίας ή αστάθειας. Από την άλλη ο ίλιγγος αναφέρεται στην ψευδαίσθηση που μπορεί να βιώνουμε ότι εμείς ή τα πράγματα γύρω μας περιστρέφονται. Το αίσθημα ιλίγγου και ζάλης αποτελεί μία από τις συχνότερες αιτίες που οδηγεί ένα άτομο στον Ωτορινολαρυγγολόγο.
Η αλήθεια είναι ότι είναι πολύ δύσκολο να περιγραφούν τα συμπτώματα ζάλης/ιλίγγου από τους ασθενείς. Η μεγαλύτερη πρόκληση ίσως για τον Ωτορινολαρυγγολόγο είναι να ξεψαχνίσει το ιστορικό και με προσεκτικές ερωτήσεις να καταλάβει ακριβώς τι γίνεται.
Οι άνθρωποι που βιώνουν ένα ή περισσότερα επεισόδια ιλίγγου είναι δυνατόν να περιγράψουν την εμπειρία τους ως εξής:
“Νιώθω ότι τα πράγματα γύρω μου περιστρέφονται ή κινούνται”
“Αισθάνομαι το κεφάλι μου ελαφρύ ή ότι πάω να λιποθυμήσω”
“Νιώθω αστάθεια, ότι χάνω την ισορροπία μου”
“Αισθάνομαι σαν να είμαι σε βάρκα, ότι έχω υπνηλία και βαρύ κεφάλι”
Τα παραπάνω συμπτώματα μπορούν να πυροδοτηθούν ή να χειροτερέψουν όταν ο ασθενής σκύβει, γυρνά απότομα το κεφάλι του, αλλάζει πλευρό, σηκώνεται από το κρεβάτι ή την καρέκλα, κοιτά προς τα πάνω ή προς τα κάτω ή ξεκινά να περπατά. Σε κάποιες περιπτώσεις συνοδεύονται από ναυτία και τάση για εμετό και μπορεί να είναι τόσο έντονα που το άτομο χρειάζεται να καθίσει ή να ξαπλώσει. Το επεισόδιο μπορεί να διαρκέσει από λίγα δευτερόλεπτα μέχρι ημέρες και είναι δυνατόν να επαναληφθεί.
Η συχνότερη αιτία ιλίγγου είναι ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσεως ο οποίος οφείλεται σε αποκόλληση των ωτολίθων, κάποιων ειδικών κρυστάλλων που βρίσκονται μέσα στο λαβύρινθο και ρυθμίζουν την ισορροπία. Ο ασθενής αισθάνεται ότι τα πράγματα γύρω του περιστρέφονται έντονα όταν κάνει κάποια κίνηση όπως π.χ. αν αλλάξει πλευρό στο κρεβάτι, αν σκύψει, αν σηκωθεί ή γυρίσει το κεφάλι του απότομα κτλ. Ο ίλιγγος μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία, διαρκεί συνήθως λίγα δευτερόλεπτα και στη συνέχεια αφήνει ένα δυσάρεστο αίσθημα αστάθειας και ‘θολούρας’. Παρότι τα συμπτώματα είναι θορυβώδη και προκαλούν έντονη ανησυχία στον ασθενή, πρόκειται για μία καλοήθη πάθηση που τις περισσότερες φορές διορθώνεται άμεσα με ειδικές ασκήσεις που γίνονται στο χώρο του ιατρείου χωρίς να απαιτείται κάποια φαρμακευτική αγωγή.
Άλλες λιγότερες συχνές αιτίες ιλίγγου και ζάλης μπορεί να είναι φλεγμονές στο εσωτερικό του αυτιού (λαβυρινθίτιδα, αιθουσαία νευρίτιδα), η νόσος του Meniere, η ημικρανία, το ακουστικό νευρίνωμα, τραυματισμοί στην περιοχή του κεφαλιού, προβλήματα στην πίεση και στην κυκλοφορία του αίματος, νευρολογικές ασθένειες όπως το Parkinson και η σκλήρυνση κατά πλάκας, η λήψη κάποιων φαρμάκων, η αναιμία, η υπογλυκαιμία και το stress.
Προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο ίλιγγος είναι απαραίτητη η εξέταση από ειδικό Ωτορινολαρυγγολόγο. Ακρογωνιαίος λίθος της εκτίμησης είναι η λήψη ενός αναλυτικού ιστορικού για τη φύση, την ένταση και τη διάρκεια των συμπτωμάτων. Στη συνέχεια ακολουθεί κλινική εξέταση κατά την οποία ελέγχεται η ισορροπία του πάσχοντα και η ύπαρξη νυσταγμού (κινήσεων των ματιών που φανερώνουν την ύπαρξη ιλίγγου). Επίσης γίνονται από το γιατρό ειδικές κινήσεις της κεφαλής και του σώματος του ασθενή που μας βοηθούν να βγάλουμε συμπεράσματα σχετικά με την παρουσία ιλίγγου θέσεως (δοκιμασία Dix Hallpike). Τέλος, είναι απαραίτητος ο πλήρης ακοολογικός έλεγχος.
Βασιζόμενος στα συμπεράσματά του ο γιατρός είτε θα σας κάνει ειδικές ασκήσεις αποκατάστασης (χειρισμοί Epley), είτε θα σας χορηγήσει φαρμακευτική αγωγή ή θα ζητήσει περαιτέρω έλεγχο ,συνήθως μέσω κάποιας απεικονιστικής μεθόδου (μαγνητική ή αξονική τομογραφία).
